ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Η κινησιοθεραπεία αποτελεί τη βάση της λειτουργικής αποκατάστασης των ατόμων μετά από τραυματισμούς, ασθένειες ή άλλες καταστάσεις, οι οποίες οδηγούν σε διαταραχές της ισορροπίας κάποιων λειτουργιών του οργανισμού.
Το ανθρώπινο σώμα είναι μία πολύπλοκη κατασκευή από ανομοιογενή βιολογικά υλικά, τα οποία με τη ρυθμιστική δράση του νευρικού συστήματος, αλληλοεπηρεάζονται κα συντονισμένα δίνουν την δυνατότητα εκτέλεσης πολύπλοκων και πλαστικών κινήσεων. Επιπλέον συντελούν έτσι, ώστε το σώμα να είναι σταθερό και ικανό να αντέξει μεγάλα φορτία, τα οποία προέρχονται από κινητικές δραστηριότητες ή από εξωτερικές δυνάμεις.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας φέρνει μαζί κι ένα γρήγορο ρυθμό ζωής και εργασίας. Οι εργασίες αυτές γίνονται συνήθως σε μη φυσιολογικές στάσεις, διαρκούν πολύ και αν πρόκειται για νέο άτομο, έχουν συνέπειες στην περαιτέρω ανάπτυξη του.
Αυτή η κατάσταση είναι πολύ σοβαρότερη στα παιδιά, διότι η κακή στάση και το κάθισμα κατά την παραμονή τους στο σχολείο, στο σπίτι όταν διαβάζουν ή όταν βλέπουν τηλεόραση, επιφέρει, μαζί με την υποκινητικότητα, αλλαγές πρώτα απ’ όλα στην σπονδυλική στήλη και στα πέλματα. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα την ασυμμετρία του σώματος.
Για να διατηρήσουμε τη σωστή στάση, οι μύες, οι σύνδεσμοι, τα οστά και οι αρθρώσεις θα πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία. Ο στόχος της Διορθωτικής Γυμναστικής είναι η διατήρηση της ισορροπημένης στάσης δηλαδή η διατήρηση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης (αυχενική λόρδωση, θωρακική κύφωση, οσφυϊκή λόρδωση και ιεροκοκκυγικής κύρτωσης).
Οι μύες σαν «ενεργό μέρος» του κινητικού συστήματος, έχουν την ικανότητα της πλαστικής προσαρμογής. Αυτή είναι η ικανότητα των μυών να προσαρμόζονται στην καινούργια κατάσταση, η οποία δημιουργείται με την αλλαγή της θέσης των γειτονικών στοιχείων της σπονδυλικής στήλης ή των αρθρώσεων γενικά. Μετά από λίγο καιρό οι μύες που δέχονται τις εξωτερικές επιδράσεις (συνεχής κακή στάση) επιμηκύνονται. Εάν οι μύες αυτοί δεν έχουν καμιά δραστηριότητα στην καινούργια αυτή κατάσταση, ατροφούν. Την ίδια στιγμή η ανταγωνιστική ομάδα θα βραχυνθεί, δηλαδή θα προσαρμοστεί στην καινούργια κατάσταση και θα ατροφήσει. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται ιδανικοί όροι για το «γκρέμισμα» της καλής στάσης του σώματος. Τότε είναι πολύ δύσκολο να πάρουμε πάλι τη σωστή στάση, διότι όλοι οι μύες έχουν ήδη ατροφήσει.
Με λίγα λόγια η κακή στάση του σώματος προέρχεται από την ανισορροπία κάποιων μυϊκών ομάδων και η πλαστική προσαρμογή είναι το αποτέλεσμα της ανισορροπίας αυτής.
Υπάρχουν πολλά είδη παραμορφώσεων και το καθένα περνά από τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο, το λειτουργικό, με αλλαγές οι οποίες προέρχονται μόνο από μυϊκή αδυναμία. Το δεύτερο στάδιο, το πέρασμα από το λειτουργικό στο οργανικό, με αλλαγές στους συνδέσμους και στους τένοντες. Το τρίτο στάδιο, το οργανικό, δηλαδή μόνιμη παραμόρφωση με αλλαγές και αλλοιώσεις της μορφής των οστών του σημείου αυτού.
Η σκολίωση λέγεται το κύρτωμα της Σ.Σ. το οποίο δημιουργείται στο μετωπιαίο επίπεδο. Ανάλογα με τα αίτια που τις προκαλούν διακρίνονται σε συγγενείς και σε επίκτητες. Ανάλογα με το σημείο που εμφανίζεται διακρίνεται σε:
ΟΛΙΚΗ (δεξιά ή αριστερή)
ΜΕΡΙΚΗ η οποία μπορεί να είναι αυχενική (δεξιά ή αριστερή) θωρακική (δεξιά ή αριστερή) και οσφυϊκή (δεξιά ή αριστερή)
ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΗ η οποία δημιουργείται όταν η αρχική απόκλιση οδηγεί σε μια δευτερεύουσα, στην μοίρα που βρίσκεται πάνω ή κάτω από την αρχική.
ΚΥΦΩΣΗ λέγεται η απόκλιση της σπονδυλικής στήλης σε όλο το μήκος της ή ενός μέρους μόνο με το κυρτό μέρος προς τα πίσω. Παρατηρείται στο πλάγιο επίπεδο, και μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Η εικόνα της κυφωτικής κακής στάσης είναι η εξής:
Το κεφάλι και οι ώμοι είναι λυγισμένα προς τα εμπρός, η κυρτότητα της πλάτης είναι αυξημένη, οι ωμοπλάτες διακρίνονται και ξεχωρίζουν από την σπονδυλική στήλη, οι κοιλιακοί μύες είναι πολύ χαλαροί, τα γόνατα είναι ελαφρώς λυγισμένα και τα πέλματα είναι συνήθως ανεπαρκή (πλατυποδία). Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική, γιατί αν πρόκειται για μυϊκή αδυναμία, η διορθωτική γυμναστική θα εμποδίσει την περαιτέρω ανάπτυξη των επόμενων δύσκολων σταδίων.
ΛΟΡΔΩΣΗ λέγεται η αύξηση της κυρτότητας της αυχενικής και της οσφυϊκής μοίρας προς τα εμπρός. Μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Για την εμφάνιση της επίκτητης, η ραχίτιδα, το συγγενές εξάρθρωμα του ισχίου, το υπέρβαρος, οι πολύ χαλαροί κοιλιακοί και τα παπούτσια με πολύ ψηλά τακούνια είναι μερικές από τις αιτίες εμφάνισης της λορδωτικής κακής στάσης. Το πρώτο στάδιο, το λειτουργικό εμφανίζεται στην παιδική ηλικία σαν αποτέλεσμα ραχίτιδας ή αδυναμίας κάποιων μυϊκών ομάδων. Σύμφωνα με έρευνες, εμφανίζεται συχνότερα στα κορίτσια.
Στην περίπτωση λορδωτικής κακής στάσης, υπάρχει αδυναμία και χαλάρωση του τόνου των ενεργητικών στοιχείων του οργανισμού, δηλαδή των μυών και ειδικότερα των κοιλιακών, επειδή λόγω της κακής θέσης της λεκάνης και όλου του σώματος γενικά, προξενείται βράδυνση των ραχιαίων μυών στην οσφυϊκή μοίρα.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της λορδωτικής κακής στάσης είναι:
Το κεφάλι κλείνει προς τα πίσω, το φυσιολογικό λορδωτικό κύρτωμα της οσφυϊκής μοίρας είναι αυξημένο, η λεκάνη έχει αυξημένη πρόσθια κλίση, οι κοιλιακοί μύες είναι πολύ χαλαροί, τα γόνατα είναι σε υπερέκταση και τα πέλματα είναι ανεπαρκή (πλατυποδία).
Η επιστημονικά δομημένη και προγραμματισμένη σωματική άσκηση είναι το μόνο μέσο για την επαναφορά της ισορροπίας των λειτουργιών του σώματος και της καλής του στάσης.
Βασικός όρος για την επίτευξη της γνώσης και της πρόληψης είναι να συνεργαστούν αρμονικά οι γονείς, οι γιατροί, οι κινησιοθεραπευτές και οι γυμναστές.
Καννή Άννα-Μαρία
Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής-Κινησιοθεραπεύτρια
Της Σχολής Φυσικής Αγωγής του Πανεπιστημίου του NOVISAD
Η ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Στην διατήρηση της σωστής στάσης του σώματος συμμετέχουν οι ενεργές και οι παθητικές δυνάμεις του οργανισμού, καθώς και η δύναμη της βαρύτητας.
Ενεργές δυνάμεις είναι οι μύες, το μυϊκό μας σύστημα και παθητικές είναι το εριστικό, -τα οστά-, οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι. Πιο εύκολα χαλάει η ισορροπία των ενεργών δυνάμεων, δηλαδή των μυών που χαλαρώνουν. Αιτίες είναι η κόπωση ή κάποιες άλλες χρόνιες παθήσεις. Αποτέλεσμα της μυϊκής αδυναμίας –της χαλάρωσης- είναι η επιβάρυνση του σκελετού μας, ο οποίος με την πάροδο του χρόνου αρχίσει να χάνει το ρόλο του. Αυτές οι αλλαγές συχνότερα αφορούν την σπονδυλική στήλη, γιατί αυτή επιβαρύνεται περισσότερο για την διατήρηση της σωστής στάσης του σώματος.
Ποια είναι όμως η σωστή στάση;
Σε γενικές γραμμές όλοι συμφωνούν πως είναι αυτή στην οποία το βάρος του σώματος μοιράζεται εξίσου και στα δύο πόδια. Η ενεργειακή δαπάνη είναι μικρή, άρα δεν κουραζόμαστε στην διατήρησή της. Πρέπει να λάβουμε επίσης υπόψη και την δύναμη της βαρύτητας. Δηλαδή οι μύες πρέπει να έχουν αρκετή δύναμη για να την «αντέξουν». Πρέπει λοιπόν να φανταστούμε μια κάθετη γραμμή, η οποία περνάει από το κεφάλι μέχρι την βάση των ποδιών και η οποία κρατάει σε ισορροπία όλα τα μέλη του σώματος. Πρέπει δηλαδή όλα τα μέλη του σώματος να βρίσκονται το ένα σε σχέση με το άλλο σε σταθερή ισορροπία.